به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات پنبه کشور محسن فتحی رئیس بخش بهنژادی موسسه تحقیقات پنبه کشور در برنامه صبح عالی صدا و سیمای مرگز گلستان گفت: دستاوردهای جدید ما، حاصل تلاش‌های محققان موسسه تحقیقات پنبه کشور و همکاری نزدیک با سازمان انرژی اتمی است که بحمدالله فصلی تازه در کشاورزی پایدار و اقتصاد منطقه گشوده است.
فتحی افزود:پنبه، فراتر از یک محصول کشاورزی است و شریان حیاتی اقتصاد کشاورزی ایران محسوب می‌شود. این گیاه با ظرفیت تولید بیش از ۷۰ فرآورده، از الیاف باکیفیت گرفته تا روغن و کنجاله، نقشی کلیدی در زنجیره ارزش اقتصادی ایفا می‌کند.
وی ادامه داد:بر اساس آمارهای رسمی، هر چهار هکتار کشت پنبه قادر است یک شغل مستقیم و پنج شغل غیرمستقیم در صنایع نساجی، روغن‌کشی و دیگر بخش‌های مرتبط ایجاد کند و این ویژگی، پنبه را به یکی از سودآورترین محصولات کشاورزی تبدیل کرده که به طور مستقیم بر معیشت بیش از ۳۰ هزار نفر در ایران اثرگذار است و در گذشته‌ای نه‌چندان دور، ایران با سطح زیرکشت بیش از ۲۵۰ هزار هکتار، یکی از قطب‌های تولید پنبه در منطقه بود.
رئیس بخش بهنژادی موسسه تحقیقات پنبه کشور خاطرنشان کرد:در این میان، استان گلستان با اختصاص ۱۸۰ هزار هکتار به کشت پنبه، تأمین‌کننده بیش از ۷۰ درصد نیاز کشور به این محصول به شمار می‌رفت و لقب «سرزمین طلای سفید» را به حق از آن خود کرده بود اما تغییرات اقلیمی، محدودیت منابع آبی، هزینه‌های بالای تولید و رقابت نابرابر با محصولاتی مانند شالی، سطح زیرکشت پنبه در این استان را به تنها ۱۲ هزار و ۵۰۰ هکتار کاهش داده است اما اکنون، فناوری هسته‌ای به عنوان راهکاری نوین در امر تولید بذر و ارقام دارای ویژگی های ممتاز، امیدها را برای احیای این صنعت زنده کرده است.
فناوری هسته‌ای؛ جهشی هدفمند در بهنژادی پنبه
فتحی در بخش دیگری از سخنان خود گفت:موسسه تحقیقات پنبه کشور با بهره‌گیری از تکنولوژی پیشرفته پرتودهی هسته‌ای، موفق به توسعه ارقام جدیدی از پنبه شده که نه‌تنها عملکرد بالاتری دارند، بلکه در برابر چالش‌ها و تنش های محیطی نیز مقاوم‌تر هستند.
وی تصریح کرد:این فناوری، با ایجاد جهش‌های هدفمند در ساختار ژنتیکی گیاه، امکان تولید ارقام زودرس، پرمحصول و باکیفیت را فراهم کرده است.
رئیس بخش تحقیقات بهنژادی موسسه تحقیقات پنبه، در تشریح این دستاورد گفت: فناوری هسته‌ای کاربردهای گسترده‌ای در کشاورزی دارد، از بهنژادی گیاهی و کنترل آفات گرفته تا مدیریت منابع آب و خاک و حتی بهبود نهاده‌های دامی و شیلاتی.
وی افزود: همکاری مشترک فائو و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سال ۱۹۴۶، مسیر توسعه این فناوری را هموار کرده و ایران نیز همگام با کشورهای پیشرو مانند چین، هند و آمریکا، توانسته دستاوردهای قابل توجهی در این حوزه به دست آورد.
محسن فتحی ادامه داد؛موسسه تحقیقات پنبه از بدو تأسیس، دو هدف اصلی را دنبال کرده است: تولید و معرفی ارقام جدید پنبه و حفظ ویژگی‌های مطلوب این ارقام که در این راستا، همکاری نزدیک با سازمان انرژی اتمی، امکان دستیابی به ارقام پرمحصول و زودرس را فراهم کرده که متناسب با نیازهای کشاورزان و شرایط اقلیمی منطقه طراحی شده‌اند.
وی ادامه داد:در سال ۱۳۹۷، ارقام «تابان» و «پرتو» به عنوان دستاوردهای اولیه این همکاری معرفی شدند و در سال ۱۴۰۳، دو رقم جدید «فخر» و «جهش» به سبد ارقام پنبه کشور افزوده شد.
فتحی با اشاره به محاسن این ارقام تاکید کرد:این ارقام که با استقبال گسترده کشاورزان گلستانی مواجه شده‌اند، ویژگی‌هایی مانند تولید بیش از ۶ تن در هکتار، که رکوردی قابل توجه در کشت پنبه محسوب می‌شود، دوره رشد کوتاه‌تر، کاهش زمان رشد از ۱۸۰ روز به ۱۳۰ روز، مقاومت در برابر تنش‌ها، کیفیت برتر دارند که آنها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای کشاورزی پایدار تبدیل کرده و این ویژگی‌ها، ارقام «فخر» و «جهش» را به نمادی از تلفیق علم و کشاورزی تبدیل کرده و گامی بلند در راستای احیای جایگاه پنبه در اقتصاد گلستان و ایران به شمار می‌رود.
پنبه در عصر کم‌آبی، انتخابی هوشمندانه
فتحی با اشاره به بحران آب در کشور و جهان گفت ؛در شرایطی که خشکسالی و محدودیت منابع آبی، کشاورزی ایران را تحت فشار قرار داده، پنبه با مصرف آب تنها هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار مترمکعب در هکتار، گزینه‌ای اقتصادی و پایدار برای کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک است.
این میزان در مقایسه با شالی، که به آب فراوان نیاز دارد، به مراتب کمتر بوده و پنبه را به محصولی مقرون‌به‌صرفه تبدیل می‌کند.
وی بیان کرد؛نیاز سالانه کشور به ۱۵۰ هزار تن الیاف پنبه، ضرورت بازگشت به سطح کشت ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار هکتار را بیش از پیش آشکار می‌سازد و دستیابی به این هدف، نه‌تنها ایران را در تولید پنبه به خودکفایی می‌رساند، بلکه وابستگی به واردات را کاهش داده و اقتصاد کشاورزی را تقویت می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به مشکلات پیش روی صنعت پنبه خاطرنشان کرد؛ با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، تولید ارقام جدید پنبه با فناوری هسته‌ای با چالش‌هایی همراه است که میتوان به هزینه‌های بالای تحقیق و توسعه، نیاز به نیروی انسانی متخصص و آموزش‌دیده و زیرساخت‌های پیشرفته، به عنوان موانع اصلی برشمرد و علاوه بر این، عواملی مانند کمبود و نداشتن مکانیزاسیون کارآمد، هزینه‌های بالای کارگری و واردات بی‌رویه، همچنان تولید پنبه را تهدید می‌کنند.
محسن فتحی در این باره تأکید کرد: انتخاب رقم مناسب، تنها گام نخست در کشت موفق پنبه است. موفقیت نهایی به مدیریت جامع مزرعه، حمایت‌های دولتی و ایجاد بازارهای پایدار بستگی دارد.
وی افزود: طرح جامع احیای پنبه که با محوریت تلفیق فناوری‌های نوین و حمایت از کشاورزان تدوین شده، می‌تواند گلستان را بار دیگر به روزهای اوج خود بازگرداند.
فناوری هسته‌ای فراتر از بهنژادی
رئیس بخش بهنژادی موسسه تحقیقات پنبه کشور در ادامه با تشریح کاربردهای انرژی هسته ای در کشاورزی اضافه کرد؛کاربردهای فناوری هسته‌ای در کشاورزی به بهنژادی گیاهان محدود نمی‌شود بلکه فناوری در بهبود کیفیت خاک، کنترل فرسایش و افزایش ماده آلی خاک نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.
وی افزود؛استفاده از تکنیک‌های هسته‌ای در مدیریت منابع خاک، می‌تواند به حفظ حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی و افزایش پایداری تولید کمک کند.
فتحی یادآور شد ؛موسسه تحقیقات پنبه کشور، که از سال ۱۳۷۵ فعالیت خود را آغاز کرده، با معرفی ارقام نوین و توسعه فناوری‌های پیشرفته، نقش محوری در تحول کشاورزی منطقه داشته است وهمچنین موسسه با تمرکز بر نیازهای واقعی کشاورزان و شرایط اقلیمی، توانسته پنبه را به محصولی رقابتی و پایدار تبدیل کند.
فتحی در پایان اظهار امیدواری کرد که با تداوم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، حمایت از کشاورزان و توسعه زیرساخت‌های کشاورزی، پنبه بار دیگر می‌تواند به نماد شکوفایی اقتصادی گلستان تبدیل شود. ارقام «فخر» و «جهش»، تنها آغاز این مسیر روشن هستند. آینده کشاورزی ایران، با تلفیق علم و مزرعه، در انتظار درخشش دوباره طلای سفید است.
