خاک خوزستان در تنش خشکسالی و شوری

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، محی‌الدین گوشه عضو هیئت علمی این مرکز، روز چهارشنبه در مراسم گرامیداشت روز جهانی خاک در رامشیر با بیان اینکه عوامل طبیعی و انسانی، خاک و آب این استان را در شرایط تنش شدید قرار داده، اظهار داشت: این موضوع در مناطق جنوبی مانند رامشیر با توجه به ویژگی‌های اقلیمی و خاکی، ابعاد جدی‌تری یافته است.
گوشه، در تشریح عوامل طبیعی مؤثر بر خاک و آب این استان گفت: اقلیم گرم و خشک، تبخیر شدید، بارندگی ناچیز و نامنظم و همچنین کیفیت نامطلوب منابع آب به‌ویژه شوری بالا، از ویژگی‌های ذاتی و محدودکننده منطقه خوزستان به‌شمار می‌رود. 
وی افزود: همچنین خاک‌های غالب استان، عمدتاً دارای بافت سنگین (رسی) با نفوذپذیری کم هستند و به‌طور طبیعی مستعد شوری و قلیاییت می‌باشند که این شرایط، محدودیت‌های ذاتی برای کشاورزی و مدیریت منابع ایجاد می‌کند. 
این پژوهشگر در ادامه به تشریح تنش‌های موجود پرداخت و آنها را به دو دسته تقسیم کرد:
•تنش‌های محیطی و طبیعی: شامل خشکسالی‌های پی در پی و کمبود بارش، گرمای شدید و تبخیر بالا، هجوم ریزگردها و کاهش کیفیت هوا، و پیشروی آب دریا و افزایش شوری در مناطق جنوبی.
•تنش‌های با منشأ انسانی: که مهم‌ترین آنها برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، کشت نامناسب و الگوی زراعی ناپایدار، استفاده نادرست از کودهای شیمیایی و سموم، تخریب پوشش گیاهی، و ورود آلاینده‌های صنعتی و شهری به خاک و آب است.
این پژوهشگر با تأکید بر منطقه جنوب خوزستان و شهرستان رامشیر افزود: ترکیب عوامل طبیعی (گرما، تبخیر بالا، نزدیکی به خلیج فارس و تأثیر شورابه‌ها) با فشارهای انسانی (کشت‌های پرآب‌بر، مشکلات زهکشی، کشت فشرده) باعث تشدید مشکلات شده است. در این مناطق شوری خاک و آب به مرز بحران رسیده، سطح آب‌های زیرزمینی به شدت افت کرده و کیفیت آن تنزل یافته، و خطر بیابان‌زایی و کاهش حاصلخیزی خاک روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
گوشه در ادامه راهکارهای مقابله با این چالش‌ها را در دو قالب ارائه کرد:
•عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات خوزستان راهکارهای اساسی و بلندمدت را در قالب تغییر ساختار مدیریت منابع برشمرد و گفت: تغییر الگوی کشت و جایگزینی محصولات کم‌آب‌بر و مقاوم به شوری، همراه با اجرای سیستم‌های نوین آبیاری تحت فشار و توسعه روش‌های آبیاری کارآمد، از اولویت‌های اصلی است.
•وی افزود: مدیریت یکپارچه منابع خاک و آب در سطح حوضه‌های آب‌خیز، احیاء و توسعه پوشش گیاهی مرتعی و جنگلی برای کاهش فرسایش و تعدیل دما، و همچنین تصفیه و بازیافت پساب‌ها برای استفاده مجدد در کشاورزی، از دیگر راهبردهای کلان و پایدار برای مقابله با چالش‌های موجود به شمار می‌روند..
در ادامه، گوشه به ارائه راهکارهای کوتاه‌مدت و فصلی پرداخت و گفت: استفاده از خاک‌پوش‌ها (مالچ) برای کاهش تبخیر از سطح خاک و کاربرد کودهای آلی و زیستی به‌منظور بهبود ساختمان خاک و کاهش مصرف نهاده‌های شیمیایی، از اقدامات عملی و سریع‌الاثر است.
وی اضافه کرد: اجرای دوره‌های آبیاری متناسب با شرایط اقلیمی و پایش مداوم شوری خاک و آب، همراه با آموزش و ترویج روش‌های سازگار با کم‌آبی در بین کشاورزان، می‌تواند در کوتاه‌مدت به کاهش فشار بر منابع و افزایش بهره‌وری کمک شایانی کند.
در پایان این مراسم، جلسه پرسش و پاسخ و تبادل نظر با کشاورزان و بهره‌برداران حاضر در جلسه برگزار شد. در این بخش، کشاورزان مشکلات عملی خود در مواجهه با شوری آب و خاک و کمبود منابع آبی را مطرح کرده و در مورد راهکارهای ارائه‌شده و امکان اجرای آنها در شرایط مزرعه به بحث و تبادل نظر پرداختند. 

جهت دریافت اخبار در کانال ایتای سازمان کلیک کنید