احیای بند سارها، راهکار مقابله با بیابان زایی و تقویت معیشت جوامع محلی

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی، همایش یک روزه "بیابان‌زایی و راهکارهای مقابله با آن"، که به اهتمام اتاق بازرگانی، صنایع، معادن وکشاورزی بجنورد  روز سه شنبه مورخ  1404/6/25برگزار شد بزرگمهر، محقق بازنشسته مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی، مقاله ای با محوریت «پایداری بیابان و بهره برداری پایدار از بیابان» با تشریح سیستم کهن «بندسار» در منطقه میاندشت اسفراین، بر بهره‌برداری سازگار با طبیعت به عنوان تنها راه نجات بیابان تأکید کرد و یادآور شد که مواجهه ما با این اکوسیستم باید از مقابله صرف، به سمت مدیریت و بهره‌برداری خردمندانه تغییر کند.

این محقق پیشکسوت، بهره‌برداری سازگار با طبیعت و توجه به اقتصاد جوامع محلی را دو محور اصلی مقاله خود برشمرد و گفت:  این سیستم، میراثی تاریخی و نشان‌دهنده دانش عمیق بومی در بهره‌وری از سیلاب است که قرن‌ها معیشت مردم را پایدار نگه داشته است.

وی با اشاره به جنبه‌های تاریخی و دانش بومی بهره‌برداری از سیلاب در منطقه، بندسارها را یک "سیستم مولد و سازگار با محیط زیست" خواند و افزود: «بندسارها با ذخیره سازی آب در خاک، نه تنها امکان کشت دیم را فراهم می‌کنند، بلکه به بهره‌وری اقتصادی آب در بالاترین سطح ممکن دست می‌یابند. این روش، تغذیه آبخوان‌ها، تقویت پوشش گیاهی و در نهایت تثبیت خاک را به همراه دارد.

 بزرگمهر بر ضرورت توجه جدی به این سیستم‌ها تأکید کرد و گفت: «هرگونه بی‌توجهی و کم‌اقدامی در تخصیص رواناب به این سیستم‌های طبیعی، فاجعه‌آفرین خواهد بود. اگر سیلاب را از این عرصه‌ها دریغ کنیم، نه تنها این سیستم مولد از بین می‌رود، بلکه خاک‌های تثبیت شده، به کانون تولید ریزگرد تبدیل خواهند شد.

وی در پایان تاکید داشت نادیده گرفتن این سیستم کهن، به بهای نابودی زیست‌بوم و تهدید امنیت غذایی ساکنان این مناطق تمام خواهد شد. بنابراین حفظ و احیای بندسارها باید در اولویت برنامه‌های کلان مدیریت آب و خاک استان قرار گیرد.