آموزش اصول زنبورداری؛ از اهمیت گردهافشانی تا تکنیکهای مدرن تولید عسل
بهمنظور افزایش بهرهوری و کیفیت تولید عسل در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ایلام برگزار شد
به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام، دوره آموزشی «اصول زنبورداری» با هدف ارتقای مهارتهای فنی بهرهبرداران و آشنایی آنان با مبانی پرورش و مدیریت کلنیهای زنبور عسل برگزار شد. این دوره توسط زهرا بیرانوند، محقق مرکز تحقیقات، اجرا شد.
در این دوره آموزشی، شرکتکنندگان با ابزارهای مورد نیاز زنبورداری، مبانی زنبورشناسی و ساختمان بدن زنبور عسل، نژادهای مهم زنبور، انواع زنبورهای کندو و فعالیتهای آنها، اصول پرورش و تغذیه تکمیلی زنبور، شیوههای مهاجرت و استقرار کندوها، تولیدات مختلف زنبور عسل و آفات و بیماریهای مهم این حوزه آشنا شدند.
محقق مرکز تحقیقات گفت: حشرات از مهمترین عوامل گردهافشانی در طبیعت به شمار میروند و در این میان، زنبورها بیشترین سهم را در این فرایند بر عهده دارند. شعاع پرواز گسترده، توان بالای تکثیر، سازگاری با محیط، وفاداری به گلهای خاص و قابلیت اطلاعرسانی درباره منابع غذایی از طریق «رقص زنبورها» از ویژگیهایی است که زنبور عسل را در مقایسه با سایر حشرات متمایز میسازد.
بیرانوند با اشاره به پیشینه طولانی زنبورداری در جهان اظهار کرد: «زنبورداری یکی از قدیمیترین فعالیتهای کشاورزی بشر است که نقش مهمی در تأمین غذا، دارو و مواد اولیه صنعتی ایفا کرده است. تاریخچه پرورش زنبور عسل و استفاده از محصولات آن نشاندهنده ارتباط عمیق انسان با طبیعت و توانایی او در همکاری با این حشره مفید است.»
وی توضیح داد که انسان هرگز موفق به اهلیسازی کامل زنبور نشده، اما با شناخت بهتر زیستمحیط و نیازهای آن توانسته به شیوههای مدرن نگهداری زنبور و برداشت عسل دست یابد.
این محقق با اشاره به عوامل گوناگون گردهافشانی گفت: «علاوه بر حشرات، باد، آب، حلزونها، عنکبوتها، کنهها، پرندگان و حتی انسان در پراکنش گرده گیاهان نقش دارند؛ اما زنبور عسل بیشترین سهم را در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی بر عهده دارد.»
وی افزود: «طبق تحقیقات، کشاورزان و باغداران ۲۵ برابر بیش از زنبورداران از حضور زنبور عسل در مزارع خود سود میبرند. زنبور عسل نه تنها کمیت بلکه کیفیت محصولات زراعی و باغی را به شکل قابل توجهی افزایش میدهد، از این رو در بسیاری از کشورها، باغداران با اجاره کندوها، آنها را در باغات خود مستقر میکنند.»
در بخش دیگری از این دوره، آمارهای تولید عسل در ایران نیز ارائه شد. بیرانوند اعلام کرد: «ایران رتبه یازدهم تولید عسل در جهان را دارد. چین با بیش از ۳۰۵ هزار تن بزرگترین تولیدکننده عسل در جهان است و پس از آن آمریکا با ۸۲ هزار تن در رتبه دوم قرار دارد. شمار کندوهای کشور از چهار میلیون و ۳۷۳ هزار کندو در سال ۱۳۸۸ به پنج میلیون و ۱۱ هزار کندو در سال ۱۳۸۹ رسید که رشدی ۱۴.۶ درصدی را نشان میدهد. میزان تولید عسل در سال ۱۳۸۹ حدود ۴۵ هزار تن بود.»
در ادامه دوره، ابزار و تجهیزات مورد نیاز زنبورداری شامل کندو، لباس، کلاه و دستکش، دودی، اهرم و کاردک، برس، ظرف غذا، اکستراکتور، مومذوبکن، مومدوز، برگه مومی آجدار و قفس ملکه معرفی شدند. همچنین انواع کندوهای محلی و مدرن تشریح شد و تفاوت کندوهای بومی با کندوهای جعبهای نظیر لانگستروت و دادانت بررسی گردید.
بیرانوند در توضیح رفتارشناسی زنبور عسل گفت: «بهجز ملکه، سایر زنبورها هرگز داخل کندو دفع فضولات نمیکنند و تا زمانی که دمای محیط به بیش از ۸ درجه نرسد، از کندو خارج نمیشوند و فضولات خود را ذخیره میکنند. همچنین زنبور کارگر، با وجود ماده بودن، برخلاف ملکه توان جفتگیری ندارد و همواره عقیم است.»
شرکتکنندگان در این دوره ضمن آشنایی با روشهای پیشگیری از بیماریها، شیوههای مدیریت فصلی و اصول راهبردی اداره زنبورستان را فرا گرفتند. برگزاری این دوره گامی مؤثر در افزایش دانش تخصصی زنبورداران، کاهش خسارات ناشی از بیماریها و بهبود کمیت و کیفیت محصولات زنبور عسل در استان ارزیابی شد.
به گفته برگزارکنندگان، استقبال شرکتکنندگان و اعلام تمایل آنان برای حضور در دورههای تکمیلی، نشاندهنده اثربخشی و کاربردی بودن این برنامه آموزشی است.
